Keynesianismoa

 

KEYNES-en proposamen ekonomikoa:

ESTATUAREN INTERBENTZIONISMOA ETA ONGIZATE-ESTATUA

John M. Keynes-ek, eskarien beherakadak sortutako atzeraldietan jarduera ekonomikoa sustatzeko, kontsumo pribatuaren ahulezia gastu publikoa handitzearekin orekatu behar zela proposatzen zuen. Hala, Estatuak ekonomian esku hartuz gero (inbertsioen, diru-laguntzen, ondasunen eta zerbitzuen eskaintza eta eskariaren bitartez), atzeraldia gainditu eta hazkunde-aldira itzul zitekeen ekonomia, nahiz eta behin-behinean Estatua asko zorpetu. Nola edo hala esanda, eredu komunistaren –Estatuak kontrolatutako ekonomia– eta kapitalismo liberalaren eredu klasikoaren bitarteko formula da keynesianismoa (kapitalismo liberalaren eredu klasikoaren arabera, ekoizleen/eskaintzaren eta kontsumitzaileen/eskariaren arteko lehia askeak gidatu behar du ekonomia, Estatuak ahalik eta gutxien esku hartuta).

Gastu publikoaren politikarekin batera (azpiegiturak eraikitzea, enpresentzako diru-laguntzak eta kredituak, zerbitzu sozialak…), gehienbat Europan, nazionalizazioak izan ziren zenbait sektoretan, hala nola energian, garraioan eta banku-sisteman. Estatuak, enpresaria balitz bezala, bere egiten zituen –erosi egiten zituen– zenbait konpainia, sektore horien interes estrategiko eta sozialagatik, errentagarriak izan zein galerak ekarri. Keynes-en ereduak, behin kapitalismoaren ortodoxia berria bilakatuta, hazkunde ekonomikoa bultzatu zuen, bai eta enplegu betea sustatu ere. Ez hori bakarrik: hari esker, Ongizate-estatua eraikitzea lortu zen (welfare state), batez ere Europan, Estatuak gero eta gastu sozial handiagoa bereganatuta: populazio osora hedatu ziren osasun-laguntza, erretiro-, langabezia-, zahartzaro- eta alarguntza-sariak, eta doako oinarrizko hezkuntza; eta gizatalde behartsuenek errazago eskuratu zitzaketen etxebizitza eta bestelako gizarte-prestazioak.

Labur esanda, aurreko mendeko 50eko eta 60ko hamarkadetan, mundu kapitalista aurreratuko estatuetan, eta gizartearen sumindura eta komunismoaren tentazioa saihestearren, aberastasuna modu bidezkoagoan banatu zen, aberatsenei zerga handiagoak ezarrita populazio osoaren oinarrizko premiak asebetetzeko.

Beste alde batetik, oparotasun ekonomikoaren, kontsumo-ondasunen ekoizpen masiboaren, enplegu betearen eta gizarte-maila guztietan erosteko ahalmena handitu izanaren ondorioz, mundu kapitalista aurreratuko estatuetan bizi-mailak eta kontsumo-mailak gora egin zuten nabarmenki.

Irudi honetan ikus daiteke keynesianismoa arlo politiko eta ekonomikoan zabaldu baino lehenagoko egoeraren irudi kritikoa: langileen klaseak bizkarrean eramaten ditu aberatsak. Bost aberats famatu dira eta langileak, ugari. Ikusten dugunez, gizartearen injustizia salatzen du marrazkigileak. Eta horrexegatik, hartzen du zentzu betea haierako irudiak.