SOZIALISTA UTOPIKOAK
Irakurri azpian dagoen testua, baina...Unibertsitateko ikasle batzuen bideoaren esteka hemen utzi dizut... Entzun ezazu!!
Sozialista utopikoen artean,
Saint-Simongo kondea, Robert Owen edo Charles Fourier dira ezagunenak. XVIII.
eta XIX. mendeetan bizi ziren hirurak, lehen mendearen bigarren erdian jaio eta
bigarrenaren lehen erdian hil, historiako tarte esanguratsu horretan.
Proletarioen premia gorria ikusi eta salatu zuten. Lan egiteko modu
alternatiboak bilatu nahi zituzten. “Utopikoak” deitura jarri zieten, ez
zutelako gizarte borroka edo klase borroka erabili tresna gisa.
a.
Zer
pentsatzen zuten iraultzari buruz?
Ez zuten ikusten iraultzaren
premia, klase borroka. Modu baketsuan eraiki nahi zuten gizarte ideala.
Harmonia eta berdintasuna ziren jomugak. Elkartasunari berebiziko garrantzia
eman zioten. Anai-arrebak sentitzen dituzte langileak. Owenen ustez, giza izaera
aldagarria da.
b.
Zer
pentsatzen zuten Estatuari buruz?
Ezagutu zuten Estatu forma
bakarra industria iraultzakoa izan zen, sistema kapitalistan erabat sartutako
gizartea. Louis Blanc, adibidez, uste zuen estatuak jendea babestu behar zuen eta ekintza edo enpresa pribatuak zerbait egiten ez zuenean estatuak egin behar zuen, batez ere oinarrizko beharrak ase daudela bermatzeko. "Bakoitzari eskatu gaitasunen arabera eta eman beharren arabera." Beraz, ardura indibiduala ere, asko baloratzen zuen.
Owenek pentsatzen zuen sistema kapitalistak ezarritako baldintzek
miseria gorrira eta analfabetismora bultzatzen zituztela langileak. Haren
ustez, langileen gizarte eta lan baldintzak aldatu egin behar ziren, arazo
horiek errotik desagerrarazteko. Owenek Glasgowen jarri zuen praktikan bere
teoria. Han, langileen eguneko lanaldia 10,5 ordura murriztu zuen, 10 urtetik
beherakoek lan egitea galarazi, eskola bat sortu, eta abar. Estatuaren aurrean
utopikoen jarrera ekintzailea izan zen: dirua jarri zuten lantegiak, eskolak
edo proiektu idealak martxan jartzeko. Utopikoek, orokorrean, ahulenei laguntzak
emateko eskatzen zioten Estatuari, gizarte kapitalistak sortutako desorekak
berdintzeko.
c.
Ekonomiaz,
zer pentsatzen zuten? Nola ulertzen zuten askatasuna?
Estatuak, Owenen ustez, esku
hartu behar zuen ekonomian. Ez zen ulertua izan. Horregatik, Britainia Handitik
Estatu Batuetara aldatu zen bizitzera. Eta han “New Harmony” proiektua eraman
zuen aurrera. Denbora batean, proiektu horretan ilusio handia jarri zuen
jendeak. Eta harreman berriak egiten saiatu ziren, senidetasunean oinarrituak.
Proiektuak ez zuen asko iraun, nahiz eta oso interesgarria izan. Kritikak egin
zizkieten utopikoei, geroago aipatuko ditugunak. Sozialista utopiko guztiek
pentsatzen zuten langileen lan baldintzak hobetu behar zituztela enpresarioek,
eta horrela egin zuten berek sortutako lantegietan.
d. Zer pentsatzen zuten utopikoek Elizari
buruz?
Nabarmendu behar da utopiko batzuk erlijiosoak
zirela eta beste batzuk, ostera, ez hainbeste, Fourier, adibidez. Hala ere, orokorrean kristautasunean hezituak ziren eta balore humanistak zituzten.
e.
Zer
pentsatzen zuten emakumeari buruz?
Charles Fourier-ek gorroto zuen
industria-enpresa kapitalista, langileen esplotazioa ekarri eta miseria gorria
eragiten baitzuen. Bai gizonentzat, bai emakumeentzat, esplotazio itzela zegoen
garai hartako lantegietan. Horregatik, gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna
proposatu zuen sozialismo utopikoak. Kooperatiba autarkikoak (behar zuten
guztia bertan ekoizten zuten, eta zerbitzu guztiak kooperatibisten esku zeuden)
eratu zituzten. Horietan dena jartzen zuten amankomunean: dirua eta lana.
Beraz, kapitala eta lan indarra guztion artean banatzen zituzten. Falansterio deitu zioten esperientzia
horri.
f.
Gizarte
ideala?
Gizarte honetan proiektu berriak egin nahi zituzten praktikan. Falangsterioak, "New Harmony" eta abar, lantegiak ziren baina etxebizitzak eraikitzen zituzten lantegietatik gertu, eskolak eraiki, lan komunitarioak egin zituzten. Ilustratuen kutsua dastatu ahal zen gizarte ideal horren adibide praktiko hauetan.
g.
Sinesten
dute alderdien jokoan utopikoek?
Lana, premiazkoa, ez zuten
politika arloan egin, bereziki; nahiz eta utopiko batzuek oso interes politiko
handia izan. Baina nahiago zuten indar guztiak jarri gizartearen proiektu
idealak aurrera eramateko.
h.
Kritikak?
(Batzuk ere, positiboak)
·
Liberalismotik: Esaten dute proiektu
ideal haiek bideraezinak izan zirela jabetza pribaturik ez zegoelako, eta dena
guztiena denean ez delako berdin zaintzen, ez delako berdin lan egiten.
Bakoitzak bere interesen alde jokatzen duela uste dute liberalek.
·
Gaur egungo gizarte mugimendu askok,
ordea, ez dute horrela ikusten. Ez dute txartzat jotzen sozialismo utopikoen
saiakera. "Desazkundea"ren aldeko mugimenduetakoek (politika, ekonomia eta
gizarte mugimenduak dira, produktibismoaren eta neurririk gabeko kontsumoaren
kontrakoak eta ingurumena zaintzearen aldekoak) uste dute kapitalismoak botere
itzela pilatu duela, eta proiektu lokalak eta txikiak eraikitzea izan litekeela
sistematik irteteko modu bakarra. Utopiaren alde daude, beraz. Beheko irudi
honetan, desazkundearen inguruko proiektu batzuk ageri dira; agian, utopikoak;
baina horietako asko, praktikan jartzen ari dira neurri batean edo bestean.
No hay comentarios:
Publicar un comentario