Absoltusmoa eta Liberalismoa ulertu ondoren, oso inportantea da
testuingurua irudikatzea. Horretarako, antzezlan hau planteatzen dizuet.
ANTZEZLANA:
ABSOLUTISMOAREN MUNDUA, IRAULTZAREN ATEETAN.
N- Narratzailea.
E-Erregea.
Ap- Apezpikua
Ne-Nekazaria (1) Marie.
Ne2- Nekazaria (2) Pierre.
Ja-Jakobinoa
Gi-Girondinoa
Ol-Olimpia de Gouges, girondinoa.
- 1.
Nekazal munduan.
N- 1787an
gaude. Loiran. Frantziako landa eremuan.
Gaztelu bat ikus dezakegu mendi txiki baten tontorrean. Mendi berde eta dotore
horren landetan, artaldeak edonon askaltzen dute artzainen begiradapean, lasai.
Ematen du denbora geditu dela. Oso paisaia polita dirudi, baina gaztelu horren
inguruan dauden herrien etxeetan miseria, hotza, gosea eta analfabetismoa
pilatzen dira jendearen bzitza arazoz betetzen. Pasai berde eta eder horretan
pobrezia gogorrean bizi dira nekazariak.
Ne1-
Begira gaztelua, Pierre. Han, Jauntxoa. Loirako agintaria, poterea duena
gure lurretan. Badakizu zer esan duten? Entzun dut Rober eta Francoiseren
auziari ebazpena eman diola Moisieu Jauntxoak.
Ne2- Bai, Marie?? Zein izan da berorren erabakia?
Ne1- Ezin izango duzu sinistu!! Gogoratzen duzu
lur batzuen jarauzpena zegoela lehian??
Ne2-Bai, noski!!
Ne1-Ba, Jauntxo jaunak esan omen du, hemendik
Aurrera lur horiek ez direla ez batarenak ezta bestearenak ere, berarenak
baizik. Jauntxoaren lurrak bihurtuko dira.
Ne2- Zer diozu!! Jainko sakratua!! Zelan da
posible?? Jauntxo horrek gure ingurunearen lur gehienak berarenak badira,
dagoeneko!! Gehiago berarentzat?? Zelako abusua!! Ez da zilegia!! Jauntxoa
izango da, baina ez da batere epaile justua…
Ne1- Ba, bai. Hemendik aurrera, Jauntxoaren
lurrekin egiten duen moduan, norbaitek landu nahi baditu, oso errenta altuak
ordaindu beharko dizkio.
Ne2- Zein tristezia gurea, pobreena!! Errentak
eta zergak ordaintzen dizkiogunez, gu beti biziko gara miseria gorrian… hau
bizitza kaxkarra nekazariona!!
Ne1- Bai bizitza dotore eta ona noblezia eta
tituludunena!! Baina, tira, Pierre, goazen patatak lurratik ataratzera. Uzta ez
bada ona, lan egiten ez badugu, gure seme-alabek gosea pasatuko dute. Eta...
ezin izango diogu Jauntxoari errukitzeko eskatu. Ez dauka gupidarik…
Ne2- Bai, Marie. Oso garai ilunak dira gureak. Jauntxo
krudel horren babesa behar dugu eraso militarrak badatozkigu… obeditu behar!!.
2. 2. Erregearen Gortean
N- Luis
XVI.a erregearen jauregian gaude. Erregea kezkatuta dago. Batzuetan, erregeak
zailtasunak ditu bere aginduak betearazteko. Toki batzuetan Jauntxoen
erresistentzia du erregeak, eta Jauntxoak oso poteretsuak dira. Beste alde
batetik, Frantziako bideak oso arriskutsuak dira eta lapurrek erregearen
mezulariei eraso egiten diete, nahiz eta sodaduak eraman. Faktore asko daude
jokuan erregea kontrola mantendu ezinean egoteko.
Elizaren laguntzaren bila ikusiko dugu eszena
honetan erregea…
E- Egun on, apezpiku. Jainkoa zurekin.
Ap- Egun on, berorren Maieztatea, eta zure
espirituarekin. Zertan eskaini ahal dizut (diezazuket) nire laguntza?
Dakizunez, zure aginduetara egongo naiz beti. Koroa Jainkoak emandako oparia
duzu bizitza osorako, Maiestatea; beraz, Jainkoaren zerbitzariak gaituzu zure aginduetara.
E-Gaur, etortzeko eskatu dizut, Elizako ierarkia
altuko apezkiku jauna, Jainkoaren aholkua behar dut eta. Arazoz beterik
sentizen naiz. Jauntxo batzuek ez dute ondo onartzen nire agintea. Zelan
konponduko zenuke zuk, Apezpiku jauna?
Ap- Maiestate Txit Gorena: ni ez nintzen
(nintzateke) kezkatuta egongo Jauntxoen poterearekin. Haiei titulu
nobiliarioak, dirua, lurrak eta mesede pertsonalak eskaintzen badizkiezu, zure alde
izango dituzu, beti, eta arlo militarrean emango dizute laguntza. Baina
administrazio zentralizatua komeni zaizu, berorren Maieztatea. Zuretzat lan
egiten duten langileak behar dituzu, funtzionarioak. Hauek Estadua kontrolatzeko erabiliko dituzu.
Pertsona fidelak zure aginduak betearazteko, zergak kobratzeko…
E- Interesgarria, apezpiku jakintsua,
interesgarria. Horrela kontrolatuago izango dut landa eremua. Baina, zer egin
dezaket burgesen erresistentziarekin, hirietan?? Estatu Orokorrak konbokatzea
nahi dute burgesek, hirietako merkatariak, lanbide liberaleko abokatuak… kexa
koadernoak bete dituzte beraien eskakizunekin. Burgesek esaten dute potere
ekonomikoa beraien komertzioei esker lortu dutela; beraz, potere politikoa ere, lortu nahi dute.
Ap- Bai, Maiestatea.
Oso modu egokian azaldu duzu. Arazo bat dugu burges matxinoen talde arriskutsu
horrekin. Elizan, apaizook beti esaten dugu sermoietan Berorren Maiestatearen
poterea Jainkoarengandik datorrela, baina burges horietako batzuk ilustraduen ideiek kutsatua
daude eta zure tronua arriskuan jar dezakete. Beste alde batetik, apaiz batzuk
ez dizute laguntzarik emango, erreformen aldekoak direlako. Apaiz horiei entzun
diet Ameriketako Estatuen konstituzioa irakurri dutela eta interesgarria
iruditu zaiela…ez dut apaiz traidore horren jarrera batere argi ikusten.
E- Konstituzio bat?? Konstituzio bat?? Zein
demontre da ideia iraultzaile hori?? Dokumentu batek, lege nagusi batek esango
dio Erregeari Jainkoari esaten ez diona? Jaramon egin beharko diot Herri Subiranoari??
Ez, Jauna!! Hori baino lehen gillotinan erahilko ditut burges eta apaiz guzti
horiek!! Apezpiku jauna: zeuk kontrolpean mantendu zure artzainak eta nik nire
agindupean mantenduko ditut burges eta “sans culots” miserable horiek!! Neu
naiz Subirano bakarra!! Eta herria nire basailua!! Eskerrak eman beharko dizkidate
Estatu Orokorretan beraien eskakizunak entzuten ditudalako!! Niri zerbait
egitera behartu?? Ezta pentsatu ere!!
Ap- Jainkoa zurekin, Beroren maiestatea. Jainkoa
zurekin.
3.- Girondinoak eta jakobinoak iraultza
prestatzen.
Ja- Aski da!! Tuilerietako Jauregia erasotuko
dugu!! Konbentzioa eratuko dugu!! Monarkiarekin amaituko dugu! Gure gaitza
guztien amaiera heldu da!! Gora Frantziako Errepublika!!
Gi- Bai, Robespierre, bai. Hori guztia egingo
dugu. Baina aurrez prestatu behar dira gauzak…estrategia ona hartu behar dugu
monarkiarekin amaitzeko. Iraultza behar dugu, Robespierre, baina moderazioa ere
bai!!
Ol- Iraultza egin nahi badugu, emakumearen
laguntza beharko duzue, kideok!! Ez pentsa etxean egongo garela zuen afaria
prestatzen!! Gu barik, iraultzarik ez!!
Ja- Sans Coulottes-en laguntza premiazkoa da!!
Bere pobreziatik atera nahi dute eta gurekin antolatuko dira iraultza egiteko!!
Hauxe da gure aukera historikoa!! Ezin dugu huts egin! Mundu osoa gu begira
dago! Historia aldatuko dugu! Hil dezagun Luis XVIa !!
Gi- SSSSssshhh!!. Egin behar dena egingo dugu,
Robespierre, baina ez hitz egin hain gogor…hormek entzuten dute eta…
Gi- Ez izan ingenuoak iraultzaren ondorengo garaiak
aztertzean… etorkizuna zaila izango da. Errepublikak etsai asko ditu.
Beharrezkoa bada, neurri errepresiboak hartu beharko ditugu iraultzaren etsaien
kontra… Segurtasun Batzordea eratuko dugu gure etsaiak kontrolatzeko…
Ja- Eta beharrezkoa bada, Izua sentituko dute
pribilegiatu monarkiko horiek!! Baina, ez jarri pesimistak…pentsatu zenbat
gauza on egingo ditugun!! Soldata minimoak probreziarekin amaitzeko, ogiaren
prezioa kontrolatuko dugu gosea ez egoteko…
Ol- Eta hiritarren aldarrikapena!! Eskubideak
guztiontzat!! Sufragio unibertsala gizon eta emakumeentzat, bozkatzeko
eskubidea, politikan hautatuak izateko eskubidea…!!
Ja- Zu, emakume, isil zaitez!! Lehenengoz gizonen
askatasuna lortuko dugu!! Eta zuentzat, pazientzia. Emakumeak ez daude oraindik
prest aske izateko…
Ol- Eman, Robespierre, eman iezaiguzu aukera eta
idatziko dut “emakumea eta hiritarraren eskubideen aldarrikapena”!! Behar
gaituzue iraultzan!!
N- 1789an iraultza
hasi zen. Pilotaren Aretoan nazioa ordezkatzeko kideak batu ziren. Hortik ez
zirela mugituko,- esan zuten-, konstituzio bat idatzi arte. Asamblea nazionala
deitu zioten beraien buruari. Hauxe esan zuten: Subiranoa nazioa da, herria da, ez monarka.
Uztailean Bastillako kartzelean zeuden disidente politikoak askatzeko eraso
egin zuten. Zortzi orduko tiroketa gertatu ondoren, Bastillako defendatzaileak
errenditu ziren. Uztailaren 14ean gertatu zen, eta horregatik gaur egun
Frantziako egun nazionala bihurtu da. Girondinoak eta jakobinoak Konbentzioa
eratu zuten eta pentsatutako neurri asko martxan jarri zuten. Jakobinoekin Izua zabaldu zen iraultzaren etsaien artean,
heriotz zigor asko gertatu ziren monarkikoen artean. “Gizon eta hiritarraren
eskubideen aldarrikapena” egin zuten jakobinoek. Ameriketako eskubideen
deklarazioaren antza zuen aldarrikapen hura, oso aurrerapausu handia izan zen.
Baina Olinpia de Gougesek “emakume eta hiritarraren eskubideen aldarrikapena”
irakurri egin nahi zuenean, zigorrik krudelena ezarri zioten: gillotinan erahil
zuten, herriaren aurrean. Zein zen heriotz gogor horrekin eman nahi zuten
mezua? Zoritxarrez, oso argi geratu zen: iraultza burges hura ez zela emakume
eta pobreentzat izango.
No hay comentarios:
Publicar un comentario