"Zer da benetan legaltasun burgesaren funtzioa?

Zer da benetan legaltasun burgesaren funtzioa?

"Zer da, benetan, legaltasun burgesaren funtzioa?

Hiritar libre bat beste batek gela estu eta hits batean egotera behartzen badu, edonork ikus lezake hori indarkeriazko ekintza bat dela. Baina ekintza bera kode penal liburu batean oinarritzen bada, berehala ematen du guztiz legala eta zilegia dela. Zer da biolentzia? Non dago biolentzia eta nork egiten du? Gerra batean langile bati esaten badiote  beste nazioko langile  bat hil egin behar duela eta horri zerbitzu militarra deitzen badiote, hiritarrak usteko du (pentsatuko du) legalitatearen haize garbia arnasten ari dela. Norbaiti bere ondasunak ematera behartzen bazaio, lapurretatzat joko dute burgesek eta indarkeriazko ekintza dela esango dute. Baina burgesen legeak horri “zerga” deitzen badiote eta langileen beharra dela esaten badute, hiritar guztiek pentsatuko dute legal eta zilegia dela. Hitz gutxitan, legaltasun bezala aurkezten zaiguna klase menderatzailearen indarkeria da, lege bihurtuta.

Rosa Luxenburg.

Legaltasun burgesaren funtzioa. Aldizkari bateko artikulua. (Moldatua)

Polonia, 1898.

              KOKAPENA: 

      Testua aztertzen hasteko, KOKAPENA egin behar dugu. Testu hau kokatzeko, hasiko gara lehenengo mailako iturri historiko batekoa dela esanez, testuko idazia, Rosa Luxenbur-ena urte horretan idatzi zelako eta garaiko egoeraren kritita adierazten du. Ez da geroko iruzkin historiografiko bat. Formaren aldetik, entsaiu bat da, testu informatiboa. Gaia politikoa da, argi eta garbi ikusi ahal dugu Marxen hitzak, teoría, komunismoaren ideologia. Beste alde batetik gai soziala du gizartean gertatzen den zapalkuntza aztertzen duelako. Urtea eta garaia: 1898an. XX. Mendearen hasieran, Lehenengo Mundu Gerra baino lehen, eta dakigun moduan, Rosa Luxengurgek langileei esaten die ez esateko burges nazionalistak bezala, klase kontzientzia garatu behar dutela aldarrikatzen du. Nork idazten du? Egilea: Rosa Luxenburg (1871-1919). Jasotzailea, hartzailea…norentzat idatzi zuen Luxenburgek testu hau? Aldarrikapen publiko bat da. Langileak dira hartzaileak, Poloniakoak, adierazpena irakurriko dutenak. Asmoa -idazlanaren helburua- sozialismo/komunismoa hedatzea da, eta klase kontzientzia garatzea.

        ANALISIA: 

         Zein da Rosa Luxenburgen ustez legearen funtzioa? Rosa Luxenburgen ustez burgesen tresna bat da legea. Parlamentuetan burgesen interesak defendatzen dituzten azaldu nahi du, eta horretarako adibideak jartzen ditu. Adibide horien bitartez, Rosa Luxenburgoren ideologia marxista ( komunista) agerian geratzen da. Lehenengo esaldietan Rosak “Zer da biolentzia? Non dago biolentzia eta nork egiten du?” esaten du. Indarkeriaren erabilera komunisten ideologia politikoaren parte inportante bat da, Marx eta R. Luxenburg-en ustez iraultza beharrezkoa da boterea lortzeko, klase gizartearekin amaitzeko eta historia mugitzeko. Eskubideak iraultzen bitartez lortuko dituzte langileek. Hitz hauetan Rosa Luxenburg-ek esan nahi du burgesek indarkeria erabiltzen dutela langileen kontra esplotatzen dituztenean – adibidez gainbalioa eskuratzen- baina legeetan zilegia dela adierazten dute, legeak burgesen interesak defendatzeko balio dute eta. Hurrengo ataletan “Norbaiti bere ondasunak ematera behartzen bazaio” esaten du egileak. Berriro ere, beste kontzeptu inportante bat aipatzen du komunismoaren ideologian: jabetza pribatua, ondasunak. Komunismoaren ideologian, jabetza pribatua da burgesen eskubidea, aberatsek defendatu nahi duten eskubidea legeen bitartez. Gogoratu behar dugu langile eta jabeen egoera urte horietan, XIX. Mendean: Nortzuk ziren ondasunen jabeak? Ugazabak, burgesak. Ugazaba horiek barrakoi moduko etxeak zituzten eta langileei alokatzen zizkieten. Beste alde batetik, fabrika eta meategietako ekoizpen faktoreen jabeak ziren, eta langileen soldata urrien emaileak . Rosa Luxenburgok salatzen du egoera: norbaitek beste bati lapurtzen dionean delitua dela esaten da eta espetxe zigorra jarriko zaio, eta guztiek ondo ikusiko dugu – Rosaren ustez- baina iritzi  hori edukitzea klase-kontzientzia falta da. Aurrerago, jarraitzen du: ”zerga” deitzen badiote eta langileen beharra dela esaten badute, hiritar guztiek pentsatuko dute legal eta zilegia dela”. Rosak errepikatzen du gauza bera: langileei zergak ezartzen zaizkiela burgesen interesak defendatzeko. Beraz, zergak jartzen dituztenean edo jabetza pribatua babesten dutenean, burgesek beraien interesak baino ez dituzte defendatzen. Ez da kontuan hartzen langileen egoera injustua. Zein lan baldintzak zituzten langileek Rosa Luxenburgoren garaian?: 12-14 ordu lan egiten, sindikatzeko edo grebarako eskubiderik gabe, disziplina gogorra jasaten zuten.. Beraz, nork lapurtzen dio nori? Zein jotzen dute delitutzat eta zein ez? Zer zigortzen dute Kode Penalean?. Ez dut analisia amaitu nahi (antzerkian ikasitako) I Mundu Gerran Rosa Luxemburgek izandako jarrera aipatu gabe. Berak ezin zuen ulertu nola langileak nazionalistak izan zitezkeen. Bere iritzi politikoaren arabera, Gerra ez zen behar zuten iraultza, ez. Etsaiak ez ziren langile atzerritarrak; beraz, klase korroka ez zen gerrarekin amaitzen ari.  I eta II. Internazionaletan esan zuten moduan, munduko proletarioak elkartuta izan behar zuten klase etsaiaren kontra, dirudunen kontra, “klase menderatzaile”en kontra, hain zuzen.

        TESTUINGURUA: 

        Kasu honetan, aurrekariak eta momentuko gertakizunak aipatu.  Rosa L.ren testu hau aztertzeko, gogoratu behar dugu langileen mugimenduetako aktibista komunista bat izan zela. Beraz, testu hau ulertzeko testuinguru honetan kokatu behar dugu. Noiz hasi? 1898 urtea XIX. Mendearen amaieran koka daiteke. Gauza asko gertatu dira munduan, baita Polonian ere. Industria iraultzak mundua hankaz gora jarri du eta estamentuzko gizarte bat izatetik, klase gizartea izatera pasatu du Europak.

      Testu hau idatzi baino lehen, industria iraultza gertatu zen. (Bi bolada egon ziren: 1780-1870) Lehenengo urratsak nekazal munduko itxitura legeak (1760) izan ziren Ingalaterran. Horien ondorioz, lurraren jabetza pribatizatu zen eta burges dirudunen esku geratu zen. Beraz, nekazari pobre asko hirietara joan ziren lan bila eta han topatu zituzten lehenengo kapitalismoko fabrikak. Lan egoera oso krudela zen eta ez dut errepikatuko analisian garatu dut eta. Egoera latz horren ondorioz, langileen lehenengo mugimendu politikoak sortu ziren: Ludismoa bortitzagoa (1830)– eta makinismoaren ondorioz-, Kartismoa (1838-41) Parlamentuaren erantzukizuna eskatzen. Apurka apurka, ideologo berriak sortuko dira: Karl Marx, Bakunin, eta sozialista utopikoen esperientzia zehatzak, egitasmo gizatiarragoak irudikatuz, praktikan eraikitzen (falangsterio, New Harmony…). Han, ezin ditugu Robert Owwen, San Simongo kondea edo Fourier ahaztu.

      Geroago, 1864an Oso inportantea bihurtu zen Lehenengo Internazionala batzartu zen. Sozialistak, komunistak eta anarkistak batu ziren lelo honen pean: “munduko proletarioak, batu zaitezte!!”. Langile horiek zer nahi zuten? Proletarioen iraultza zabaltzea, botere burges eta ekonomiko erraldoi horrekin amaitzea. Proletarioa – langilea, prole hitzatik dator, seme-alaba asko zituelako- izan behar da iraultzaren protagonista. Eta urratsak hauek izango dira: boterea hartu, Estadua kontrolatu, behin behineko diktadura ezarri eta klaserik gabeko gizartea lortu. Eta horretarako, nazioarteko Erakunde hau egin zuten, iraultza bideratzeko. Horregatik Rosa Luxenburgok hitz egiten du ondasunei buruz, biolentziari buruz edo legeei buruz testu honetan. Egoera salatu eta azaldu nahi du eta.

      Zer gertatu zen Lehenengo Internazionala eta gero?  Beste bi Internazional gehiago egon ziren. Bigarrena 1889an egin zuten. Horretan anarkistak baztertua izan ziren eta bi langileen korronte horien haustura etorri zen. Parisen egin zuten eta kolonialismoa, Gerra eta sozialismoa aztergaiak izan ziren. Ezin dugu ahaztu kolonien arazoa pil-pilean zegoela. 1884-1885an Bismarck kantzillerrak Berlinen antolatu zuen Berlingo Konferentzia eta horretan, Afrikako lurraldea banatu zuten garaiko potentziek. Hor topatuko dgu I. Mundu Gerra bultzatu zuen kausa bat: inperialismoa, espantsionismo oldarkorra. Frantzia, Belgika, Britania Handia, Prusia, etabarrena, alegia. Azkenengo Intenazionala Moskukoa- KOMINTERN- izan zen 1919an Moskun, Errusiako iraultza komunista (1917koa) gertatu ondoren.

·         

      GARRANTZIA: 

           Testu honen garrantzia oso inportante da hainbat arrazoiengatik: lehenengoa, oso lagungarria da ulertzeko komunisten hausnarketa XIX. Mendearen amaieran. Bigarrena, ekartzen digu gogora Rosa Luxenburgoren ideologia, borroka eta amaiera tragikoa: dakigunez, Weimar Errepublikako garaian poliziaren esku hil zen, tirokatu zuten bere aktibismoa zirela eta. Bere salaketak oso prezio handia zuen eta bizitzarekin ordaindu zuen. Eta hirugarren arrazoia garrantzi historikoa azaltzeko, hauxe da: datorren urteetako ideologia batzuk agertzen dira: komunismoa edota nazionalismoa. Lagungarria da testua beraien arteko tesia eta anti-tesia ulertzeko, Rosa L-en iritzian. XX. Mendeko gerretan ideologia hauek islada izango dute.