Nire familia

Nire familia

Kaixo historiagileok!!

Zer moduz? Gaur Ramonen lana aurkeztu nahi dizuet.

Eskerrik asko berari eta gurasoei beraien bizitzetan apur bat sartzen uzteagatik.

Hemen duzue Ramonen bideoa. Hemen kontatzen digu zer ikasi duen familia eta historiari buruz, ideologiei buruz...

1.      (1936-1939) Gogoratzen duzu edo kontatu zizuten zerbait gerra zibilari buruz? Ideologiak, irabazleak, sentimenduak borroka?

Aita: nire biraitite busturiako alkatea zen eta jarraituta zegoen, bera nazioanalista zen, (EAJ) partidukoa. Beraren familia exiliatu/erbesteratu behar izan zen Frantziara eta Belgikara. Nire familia guztia nazionalista zen. Orduan nire familia ez zen banatu ideologikoki.

Ama: nire familia bai banatu zela arlo politikoan... Nire amamak, adibidez Espainia nahiago zuen eta nire aititek Euskal Herria nahiago zuen. Nire aititeri “alguacila”k atxilotu zuen herriko plazan euskaraz hitz egiteagatik. Ideiak desberdinak izan arren ez ziren banandu.

2.      Zer gogoratzen duzu edo kontatu zizuten gerraoste-ri buruz? Errazionamendua, gosea,beldurra, poza?

Ama: Nire ama beti kontatzen zidan gerra ostean gose eta gose asko sufritu zutela. Horrez gain, beldur asko zeukaten beraren familian nire aititea eta senide batzuk gehiago ez zekitelako gaztelainaz ondo egiten. Baina esan behar dut nire familia herrian ondo bizi zela nire aititea herriko medikua zelako eta "bi alde"ko jendea zaindu behar zuelako. Gainera nire aititea nazionalista zen baina ez oso politikoa eta nire amama espainiako banderekin joaten zen.

Ilea moztu zieten errepublikazaleak izateagatik

Aita: Nire familia batez ere goseari buruz hitz egin didate. Errebantxei buruz, eta salakeriei buruz. Salakei buruz kontatu zidaten jendea salaketa faltsuak egiten zitutela errkurtsoak lortzeko beste familia bateri kentzen errepublikanoak zirela esaten, adibidez.

3.      (1937-1975) Zer gogoratzen duzu frankismoaren garaiaz?

-          Kulturan: musika, euskera, eskola, maisu-maistrak, zentzura, modak…

Aita: Franco-k gauza asko zentsuratu zituen adibidez euskara eta nire familia guztiak euskaraz hitz egiten zuen. Euskaraz aparte gauza asko zentzuratuta zeuden. Adibidez nire aita musika asko entzuten zuen eta gogoratzen dut kontatu zidala nahiz zinean nahiz musikan igo baino lehenago "zentzuralari" bat aprobatu behar zuela. Adibidez erlijioa alde guztietan zegoen.

Ama: Nire aita beti euki du beldur asko manifestazioak egitera joatea zentzura aldetik. Ere, bere pentsamendu ideologikoak esatera beldurra euki zion pentsatzen zuelako jarraituko ziotela agintariek.

-          Ekonomia: Zer nolako egoera zegoen familian? Kontsumismoa zegoen? Nolakoak ziren gabonak, etabar?

Ama: Nire aitaren familia ez zuen izan gatazkarik diruarekin. Baina nire amaren familia bai izan zuen arazo gehiago diruarekin beraren anai arreba gehienok ez zutelako ikasi. Hau alde batean uzten, esan behar dut biok aukera izan zutela Salamancara medikuntza ikastera. Gero berak beraien familia sortu zutenean biak medikuak zirenez ez zuten izan gatazkarik baino gastu minimoak egiten zituzten.

Aita: Nire familian denok dirua edo lana eduki zuten. Orduan, nire familian ez zuten arazorik izan.

Biok: Gabonei eta kontsumismoari buruz hitz egiten gogoratzen dute ez zegoela gaur eguneko kontsumismoa, batez ere ez zegoelako gauzak erosteko.

-          Sentitzen zenuten dictadura bat zela? Nola? Kanpotik etortzen zen informazioa: Telebistan, irratian?

Aita: Batez ere konturatzen ziren dictadura bat zela zentsuragatik. Esan dudanez Franco-k gauza asko zentzuratu zituen eta berri zen guztia beste herrialdetik etortzen zen ilegalki.

-          Nolakoa zer egoera erlijiososa?

Aita: Erlijoa parte guztietan zegoen. Franco-k irabazi zuenetik erlijioa ezarri zen eta erregimen katolikoa jarri zuten.

Ama: Nire familia oso katolikoa zen. Jainko beti zegoen beraien pentsamenduetan.

-          Konpromezu politikoa zegoen, hitz egiten zenuten horretaz?

Biok: esan dugunez gure familiak nazionalistak ziren, orduan ez zuten konpromezu politikoa. Batez ere beldurra zeukatela beraien pentsamendu ideologikoak esateko.

4.      (1975-1982) Zer gogoratzen duzu garai horretaz?

Ama: Nire familia PNV-ko meeting-era eramaten zitzaidaten eta momento horiek oso alaiak gogoratzen ditut. Eta estatu kolpeari buruz hitz egiten, nire aita lan egiten ari zen eta nire ama beldur askorekin maletak egiten ari ziren korrika ihes egiteko. Eta niri nire ama telebistaren aurren ipini zitzaidan berriei buruz ohartarazteko. Nire familia beldur asko zuen PNV-ko txartela zutelako.

Aita: Franco-k hil zenean nire eskolako jendea Madrilera lutoa egitera joan zen. Garai hau hitz batekin definitu behar badut irekitze erabiliko nuen. Irekitze bat izan zelako demokraziarantz, beste herrialderantz, kulturan ere zentzura kendu zen,… Horrez gain gogoratzen dut nire aita beldur handiarekin. Gogoratzen dut nire aita marinero bati esan ziola prest egoteko ihes egiteko.

-          Frankismoaren amaiera, azken urteak?

Aita: Gogoratzen dut Frankismoaren azken urteak hor zeudetela baina jendea itxaroten zegoen Francok hiltzera. Hau da, nabaritzen zen dictadura amaitzeko sorian zegoela baina zentzurarekin jarraitu behar zutela.

-          23-F-ko estatu kolpea? E.T.A?

Biok: esan dugunez gure familia beldur handiarekin zeuden nazionalistak zirelako eta zekitelako jarraituak izango ziren.

E.T.A gogoratzen badugu oso txarto gogoratzen dugu. Dena ikaragarria zen, lau egunetan hilketak zeuden, ia egun guztietan manifestazioak,… Beldurra zeukaten bere jendearengan. Gainera, droga asko zegoen, inork ez zen Bilbora etortzen, kaleak zikin zeuden.

-          Zer gogoratzen duzu “transizioa” entzutean? Lehenengo hauteskundeak? Alderdiak? GAL?

Aita: Transizioa gogoratzen dudanean alaia gogoratzen dut. Batez ere esan behar dut transizioa gertatzeko denok parte hartu zutela.  Lehenengo hauteskundeak gogoratzean bakarrik alaitazuna gogoratzen dut denok alai joaten ziren hautatzera. Eta hau ondo ulertzen da 50 urte zeramatelako hauteskundeak egin barik. Alderdi komunista onartu zen eta lehenengo hauteskundetan nire etxean protagonista Suarez izan zen transizioa antolatu zuelako. Nire familian GAL begi txarrekin ikus zituzten etarrak hil zituztelako.

-          Nazioartean: Gogoratzen duzu Gerra Hotza, SESB, Europa -CEE, EEBBko egoera?

Gure familietan ez zekiten asko Gerra Hotza eta SESB-eri buruz. Hau da zekiten SESB-ea eta EEBB-ak gerra batean zeudetela onena zein zen erakusteko baina ez zekiten asko gehiago. Gainera nire familiaren arreta guztia espainian zegoen hemen araso nahiko zeudelako beste herrialdeetan begiratzeko.

Gure familiak Europa Europako Merkataritzako Elkarte-ak postazunez bizi izan zuten Espainia Europara bueltatzen zelako 40 urte pasata eta momento hau mugarri historiko bat izan zen.