Neskameak eta andreak

 NESKAMEAK ETA ANDREAK 

(THE HELP)

 

 

 

 

Zenbait esaldi hizketaldirako…

 

Lehen elkarrizketan, Skeeter-ek galdetzen dio Aibileen-i ea jakin zuen txikitan neskame jardungo zuela etorkizunean. Aibileen-en erantzuna ezin argiagoa da: “Bai, jakin nuen: ama neskamea izan zen; amama, esklaboa…”. 

 

1. Zuen ustez, baldintzatzen dituzte aiten rolek semeak? Eta amen rolek alabak? Zuen familian, zer bizipen dituzue horren gainean? Eman dezagun gogorregia egiten zaizuela “baldintzatu” aditza; horren ordez “nabarmenki eragin” erabiliko bagenu, zein lirateke zuen erantzunak? 

 

Bada beste esaldi bat, Aibileen-ek zaintzen duen azken neskatotxoari (Mae Mobley) behin eta berriz esaten diona, zer pentsatua ekar diezagukeena: “Zu ona zara; zu azkarra zara; zu garrantzitsua zara”. Eta, horri kontrajarrita, umetxoaren amari (Elizabeth) diotsona, pentsarazten diguna: “Alaba ez zaizu iruditzen polita… Mesedez, egin ahalegina neskato honi aukera bat emateko”. Nahiz eta amak edertasun-kanona altua eduki, alabatxoak sekula iritsiko ez duena, buruan darabilen gogoeta hitzez adierazten du Skeeter-ek, kezkati: “Kezkatzen nau umea loditzeak, eta jakiteak ez dela inoiz edertasunaren erregina izango”.  

 

 

 

2. Denok joan gara eraikitzen hainbat modutan gure autoestimua. Zuen ustez, eragina izan dute gurasoek zuen autoestimuaren eraikitze horretan? Zerk sorrarazten du edertasun-kanona, umetxoarentzat iritsezina dena? Zuen ustez, badago emakumeei ezartzen zaien kanon jakin bat? 

 

Zer deritzozue esaldi honi?: (Skeeter-ek, Jackson Journal-era joan, eta lanpostua lortu du bertan.) “Beno –diotso lagun batek—, badaukazu lana: azken geralekua ezkondu aurretik”.

Zer esan nahi du? Matxista deritzozue? Zer iruditzen zaizue emakume batek esatea hori?

Zer esaten dio egunkariaren zuzendariak Skeeter-en curriculuma irakurri eta gero? 

 

 

 

3. Bada Aibileen-en beste esaldi bat, nabarmendu beharrekoa: “Andereño Hilly-k umea izan zuenean, eurentzat guztientzat 11. Agindua balitz bezala izan zen, eta denek ekin zioten umea edukitzeari”. 

 

Gure gizartean nagusi den giroak, zuen ustez, bultzatzen ditu emakumeak seme-alabak izatera? Zuen ustez, libre aukeratzen den zerbait da emakume guztientzat? Presio bera dago gizonezkoen gainean? Beste pasarte batean, Skeeter soineko bat saiatzen ari dela, honela esaten dio amak: “[Hogeita hiru urte ditu Skeeter-ek] «Obuluak hiltzen ari zaizkizu». […] Nahiz eta gizon hori asko gustatu ez, jakizu amodioa eta gorrotoa txanpon beraren aurkia eta ifrentzua direla. Eta txanpon bat behar duzu!”. 

 

4. Zuen ustez, bikotean bizi gaitezen dago diseinatuta gure gizarte hau? Bakarrik bizitzea, bikotean bizitzea bezain oniritzita dago? Zuen ustez, gizon bat bakarrik egotea baino txarragotzat hartzen da emakume bat bakarrik egotea? Harrapatu duzue pelikulan kontu horren gaineko pasarterik? Ezagutzen duzue horrelakorik? Normalean, zer esaten da bakarrik bizi diren gizonez eta zer bakarrik bizi diren emakumeez? Zer iruditzen zaizue amodioa eta gorrotoa txanpon beraren aurkia eta ifrentzua direlako kontu hori?

 

5. Zer iruditzen zaizue auzo aberatseko emakumeen arteko giroa? Esan genezake nolabaiteko lehia dagoela haien artean? Zer dela-eta norgehiagoka, zeren atzetik dabiltza? 

 

6. Zergatik ez dute onartzen emakumeek Celia Foote? Zer bekatu egin zuen? Zuen ustez, bere “jabego pribatutzat” hartzen zuen Hilly-k senarra? Zuen ustez, zergatik haserretzen da Hilly Celiarekin eta ez senarrarekin? Gogoratzen duzue zer dioten neskameek ongintza-ekitaldian Celia agertzen denean? Gizonaren zer irudi islatzen da? Zuen ustez, pasioen esklabo bizi dira gizon guztiak? Eta emakumeak dira gizonen bekatu-iturria? 

 

7. Celiak honela dio umea galdutakoan: “Eta zer egingo dit Johnny-k?”. Gogoratzen duzue zer erantzuten dion Minny-k?.

 

8. Minny-k honela dio Celia-ren etxean dagoela: “Oilaskoa frijitzen duzunean, asebete sentitzen zara bizitzarekin. Erotu egin nau oilasko frijituak!”. Aldatu ditzakegu ikusmolde horiek? Hemen zaudeten gizonezkoen/mutilen artean, nortzuek kozinatzen duzue etxean? Eta emakumeetatik/nesketatik, nortzuek? Zuen aitek, kozinatzen dute? Eta amek?

---

Txerta dezagun teoria apur bat… 

 

Badakizue zer diren mikromatxismoak?

 

Indarkeria-praktika batzuk dira, egunerokotasunean txertatuta dauzkagunak; hain disimulatuak, non gehienetan oharkabean pasatzen zaizkigun (txiki-txikitatik barneratuta dauzkagulako, hainbat eta hainbat modutan). Oharkabean pasatu arren, oso garrantzitsua da detektatzea: azken finean, jarrera matxistak islatzen dituzte, eta erakusten dute emakumeek desparekotasuna pairatzen dutela gizonekiko; are txarragoa, betikotu edo iraunarazi ere egiten dituzte jarrera matxistak eta desparekotasuna bera. Pertsonen arteko harremanetan geratzen diren maniobra asko eta askotarikoak dira mikromatxismoak, eta, izan ere, haiexek ohi dira indarkeria matxistaren bestelako agerpenen iturri eta haztegi: tratu txar psikologikoak, emozionalak, fisikoak, sexualak eta ekonomikoak. Indarkeria matxistaren gainerako agerpen agerikoago horiek (mota askotako tratu txar horiek) salatu edo gaitzetsi ohi ditu ingurune sozialak; mikromatxismo-jokabideak, ostera, legitimatu egiten ditu nolabait. 

 

Zuen ustez, ageri dira pelikulan mikromatxismoen adibideak? 

 

1. Skeeter-en laneko elkarrizketan:

a/(Zer gertatzen da zuzendariak bere kurrikuluma irakurtzen duenean?

 

b/ Miss Myrna gaixorik jarri dela aipatzen duenean, egunkariko zuzendariak beste ateraldi gutxiesgarri bat botatzen du gaixotasuna dela-eta: “Ile-laka irentsiko zuen”. Horrela, zoratuta dagoela iradokita, baliogabetu egiten du Miss Myrna-ren gaixotasuna, eta gutxiagotasun-posizioan uzten du. Gogoratu nola esaten duen “Garbiketari buruzko aholkuak idazten ditu. Ez dira artikuluak”. Horrekin, aditzera ematen du garbiketa-lanak –etxeko lanak, oro har– bigarren mailakoak direla, garrantzi gutxiagokoak, idazten dituen aholkuak ez direla iristen artikulu-kategoriara; hitz gutxitan, “emakumeen kontuak” direla. 

 

9. Flashback-pasarte batean, Skeeter-ek diotso Constantine bere neskameari inork ez duela gonbidatu dantzaldira. Eta haurtzainak erantzuten dio: “Zure amak ez zuen aukeratu bere bizitza. Bizitzak aukeratu zuen zure ama. Baina zuk… zuk zerbait desberdina egin dezakezu. Zatoz nirekin dantzaldia amaitzen den arte”. 

 

10. Une batean, Stuart-ek Skeeter bere neska-lagunari honela diotso: “Liluratuta naikazu. Azkarra zara. Eta polita. Espero dut benetan sinisten duzun zerbait idaztea”. Zer iruditzen zaizue? Lotu daiteke hori haien arteko harremana amaitzearekin? Noiz aldatzen dira gauzak? Zer gertatzen zaio Stuart-i? Berekoia da Skeeter? Orduan? 

 

Eta amaiera aldera...

 

11. Leroy senarrak behin eta berriz jipoitzen du Minny, eta bestelako tratu txarrak ematen dizkio.  Noiz lortzen du Minny-k senarra uztea?

 

12. Aibileen eta Minny adiskideak batera daudela, Minny-k diotso Skeeter-i: “Neuk zainduko Aibileen, eta berak zainduko nau ni”. Noiz gertatzen da hori? Zuen ustez, zer-nolako garrantzia du esaldi horrek pelikulan? 

 

13. Zer egiten du Skeeter-ek liburuaren mozkinekin? Ohikoa izaten da jarrera hori? Zer dela-eta? 

 

Aibileen-en azken hitzak (pelikulan) hauek dira: 

 

“Arerioak maitatzea, Jainkoak eskatzen digun bezala, oso zaila da. Baina egia kontatzen has gaitezke. Inork ez dit inoiz galdetu ni izanda nola sentitzen nintzen. Horren gaineko egia kontatu nuenean, libre sentitu, eta hasi nintzen pentsatzen ezagutzen dudan jende guztiari buruz, eta ikusi eta egin ditudan gauza guztiei buruz. Esaten zen idazle bat edukiko genuela familian; eta badirudi ni neu izango naizela”. 

 

 

14. Zertaz ari gara “maitasun erromantikoari” buruz hitz egiten dugunean?

 

Aspaldi honetan, analista batzuek oharrarazten dute literatura-kontakizunen, pelikulen eta kantuen bidez finkatzen eta zabaltzen direla mota horretako maitasunaren ezaugarri nagusiak:  bizi guztirakoa jotzen da (“beti maitatuko zaitut”), ez da beste inorenganakoa (“ezin dut izango dut beste inor maitatuko zu beste”), baldintzagabea (“datorrena datorrela maitatuko zaitut”), eta norberaren nahiei uko egitearen maila altua dakarrena (“bizitza bera baino maiteagoa zaitut”). 

Pilar Sampedro-k honela deskribatzen du amodio erromantikoa: «Elementu batzuk prototipikoak dira: bat-batean hasten da (lehen begi-kolpeko maitasuna), neke handiak hartzen dira bestearengatik, behin eta berriro eskaintzen dira maitasun-frogak, bestearekin guztiz bat egiten da, norberaren bizitza ahaztu egiten da, eta itxaropen magikoak edukitzen dira, hala nola norberaren izaki osagarri perfektua aurkitu izanarena (norberarentzako moduko munduko bikotekide bakarra) eta sinbiosian bizitzearena (arnasa hartzeko eta mugitzeko ere batak bestearen premia balute bezala jokatzen dute partaideek: horrelaxe ezartzen dira sinbiosiak, eta horrelaxe sortzen da bien artean osotasun apurtezin bat)». 

 

Feminismoak asko kritikatzen du maitatzeko modu hori. Zer da “kritikagarriena”? Zer pentsatzen duzue gizonezkook/mutilok? Eta emakumeok/neskok? 

 

Matxismoaz gain, zer beste gai jorratzen ditu pelikulak, sakonki jorratu ere, nahiz eta guk azaletik ikusi ditugun?