Inperialismoa

 Inperialismoa: (1890-1914)

Kausak eta justifikazioak

Kaixo ikasle maiteok!

Gaur joko bat proposatu nahi dizuet.

• Joko honetan, sailkatuko ditugu kartulinetan ditugun esaldi batzuk kausa edo justifikazio bat bezala.

Baina zeren kausa edo justifikazioa?

Inperialismoko kausak eta justifikazioak

Gogoratu "Bake Armatua" izeneko garaia 1890tik 1914ra arteko garaiari deitu diotela historiagileek. Garai horretan bertan, Inperialismoa gertatu zen: Afrikan lehenago eta Asian geroago. 

Horregatik, historiagileek erlazionatzen dute Bake Armatua, Inperialismoa eta I. Mundu Gerra. Baina...nola gertatu ziren gauzak? Zeintzuk ziren Inperialismoa egiteko arrazoiak?

Desordenean irakurriko ditugu esaldi hauek eta ordenatuko ditugu kausa edo juestifikazio moduan. Kausa bat izango da "Inperialismoa zergatik edo zertarako egin zen" erantzuten duen baieztapena. Eta justifikazioa da modu bat "ondo geratzeko", "irudia garbitzeko" edo krudela zena "onargarria" bihurtzeko.

1. Herrialde "natiboak" basatiak dira. Batzuk ez dituzte arropa egokiak erabiltzen, oinutsik joaten dira oihanetan ehiza egiten. Batzuek jainko anitzak dituzte (politeistak dira!). Gure kultura eta erlijioa eman behar dizkiegu beraiek zoriontsu izateko. Herri hauek "zibilizatzea" da gure patua. Mendebaldea, hobea.

2. Garaiko potentziok (batez ere Britania Handia eta Frantzia, baina Alemania, Italia, Belgika ere) boterea ezarri nahi dugu eta gure botere militarra adierazita. Besteen beldurra gure alde jarriko dugu. Baina gure artean borrokatzen ari garenez, ados jarri behar dugu 1885ko Berlingo Konferentzian.

3. Mundua ondo kudeatu behar da. Herrialde batzuek ez dakite bere etorkizuna kudeatzen. Botere desberdinen oreka lortzeko, batu gara 1885ko Berlingo Konferentzian ordena eta bakea berreskuratzeko.

4. Kolonizatutako herrialdeetan aberastasun asko dago, baliabide naturalak. Hango biztanleek ez dakite uztiatzen eta debalde galtzen dira aberastasunak, horregatik guk (kolonizatzaileok) hartu behar ditugu baliabide eta ondasun horiek, libre direlako, ez direlako inorenak. Gure "eginbeharra" da hara joatea eta erabiltzea.

5. Europan jende gehiegi gara, iraultza demografikoa izan dugu XIX. mende honetan zehar. Beraz, migratu behar dute bizimodu hobea bilatzeko. Hala, Irlandarrak Estatu Batuetara joango dira, euskaldun asko "A hacer las Américas" joango dira, etabar etabar...

6. Koloniak oso onak dira lehengaiak ekoizten, lehenengo sektorean. Klima hobea dute lurreko lanetan espezializatzeko. Han ekoiztuko da eta Europan eraldatuko ditugu produktuak teknologia eta industria erabiliz. Afrikarrek eta Asiakoek ez dute industriarik. Haiek hobeto egiten dute nekazaritza: Abantaila konparatiboa dute horretan.

7. Asiako herrialde batzuetan industria jaioberriak daude, adibidez, Indian ohialak ekoizteko tailerrak hasiak dira. Baina Britania Handiko merkatariek ez ditugu onartzen eta ez dugu baimenduko Indiako lantegi horien garapena. Interesgarriagoa da Britania Handiko India Ingalaterrako oihalak saltzeko merkatu bat bihurtzea. Kolonia menderatuta egon behar da metropoliarekiko.

8. Afrikan eta Asian langile-nekazarien soldata oso baxuak ezarriko ditugu herrialde inperialistek, metropoliek. monopolioak/oligopolioak -edota monopsonioak/oligopsonioak- garenez...) Horrela izanda, geure merkataritzarako oso errentagarria izango da kolonialismoa, eta gure herrialdeko hiritarrak poz pozik egongo dira (Batez ere inbertsoreak). Pena 1885ean esklabotza debekatu genuela...! Hala ere, esklabu ohiek beraien besoen indarra baina ez dute merkatuan eskaintzeko, eskulan-merkea dira guretzat, azken finean.

9. Afrikako biztanleek sineskeriak dituzte. Erlijio ona eta bakarra irakatzi behar diegu beraien salbazioa lortzeko. Ebanjelizazioa bultzatzera etorri gara.

10. Afrikako biztanleak atzeratuta daude, ez dira europearrak bezain pertsona moralak, onak, intelektualak. Guk erakutsiko diegu nolakoak izan behar diren. 

11. Darwinismo soziala honela esaten du: Animalien espezieetan gertatzen den moduan indartsuenak aterako dira garaileak inperialismoaren "gerra" honetan. Zuriak hobeak, garatuagoak, inteligenteagoak gara. Horregatik menderatu dugu mundua eta honela izan behar da.

12. Bigarren industrializazioak bultzakada handia izan zuen 1850-n Britania Handian; eta geroago zabaldu zen Europa osora. Merkatuak zabaldu nahi ditugu gure etekinak maximizatzeko. Eta gure eskualdatutako produktuak salduko ditugu kolonia berrietan.