Totalitarismoen aurrean: Giza Eskubideak

TOTALITARISMOEN AURREAN

Musikaren oihuan: Giza Eskubideak

Bigarren ebalualdian mundua ikusi dugu bi gerra mundialen artean. Totalitarismo nazia Alemanian, faxismoa italian edota estalinismoa Sobietar Batasunean aztertu dugu modu sakonean. Hiru kasu hauetan ikusi dugu zelan garatu ziren masa-mugimendu hauek eta nola gerra herritarren sufrimenduaren kausa eta ondorioa bihurtu zen urte horietan. Totalitarismoak sortu ziren gizarte idealak edota pribilegioak lortu eta mantentzeko. Baina, aitzaki horiekin giza eskubideak urratzeko tresnak bihurtu ziren fanatismoaren eskuetan.

Blowing in the wind. Joan Baez. (Bob Dylan)

I. Internazionala

LEHENENGO INTERNAZIONALA: ESTATUTUAK

1864.

Hurrengo lerroetan, testu iruzkin bat duzu, osorik eginda. Honela, irakurri ahal duzu, azpimarratu, birpasatu eta eredu on bat eduki dezakezu. ADI EGON!!

“Lehenengo Internazionalaren printzipioak:

Kontuan hartuta: langileriaren burujabetzak langileen beraien lana izan behar duela; langileriaren burujabetza lortzeko borroka ez dela pribilegioak eta klase-monopolioak lortzeko borroka, eskubide eta betebehar jakin batzuk ezartzeko eta klase nagusitasunak behin betiko abolitzeko borroka baizik; langilea ekonomikoki lanerako bitartekoen (hau da, bizi iturrien) monopolizatzaileen mende egotea, mendekotasunaren modu guztien oinarria dela, gizarteko premia gorri guztiena eta degradazio intelektualarena, bai eta mendekotasun politikoaren oinarria ere;(…) aditzera ematen dugu langileen burujabetza ez dela arazo nazional bat edo tokian tokiko arazo bat, herrialde guztien arazo baizik. Arrazoi horiengatik guztiengatik sortu da Langileen Nazioarteko Elkartea.

Betebehar gehiago ez, eskubiderik gabe; eskubide gehiagorik ez, betebeharrik gabe.”

Karl Marx. Lehenengo Internazionaleko estatutuak, 1864.

·        Testua aztertzen hasteko, KOKAPENA egin behar dugu. Testu hau kokatzeko, hasiko gara lehenengo mailako iturri historiko batekoa dela esanez, testuan agertzen den  adierazpen bera, estatutuak urte horretan idatzi zirelako, ez da geroko iruzkin historiografiko bat. Formaren aldetik, ez da testu juridiko bat, nahiz eta adierazpen bat izan, ez duelako inor behartzen, ideologia bat adierazten den idazki bat baizik. Gaia politikoa da, argi eta garbi Lehenengo Internazionaleko ideiak adierazten dituelako. Beste alde batetik gai soziala du gizartean gertatzen den zapalkuntza aztertzen duelako. Dakigunez, Lehenengo Internazionalari hasiera emateko eginda dago, eta langileen egoera deskribatzen du estatutu hauetan, langileen mugimenduen aldirik gorenetako batean. Urtea eta garaia: 1864an, Saint Martin´s Hall-en, Londresen. Nork idazten du? Egilea: Karl Marx. Filosofo, ekonomialaria, soziologian aditua. Komunismoaren teoria idatzi zuena, Engelsen laguntzarekin. Bere lanik inportanteena “Kapitala” da. Alderdi komunistaren “Alderdi Komunistaren Manifestua” ere (1848) idatzi zuen. Bera, jaiotzez, familia burges bateko kidea izan zen. Baina arazo ekonomiko larriak pairatu zituen -nagusia zenean -eta soilik Engelsen laguntzari esker aurre egin zen. Jasotzailea, hartzailea…norentzat idatzi zuen Marxek testu hau? Aldarrikapen publiko bat da. Langileak dira hartzaileak, Londresen bildutakoak eta gero adierazpena irakurriko dutenak. Asmoa -idazlanaren helburua- sozialismo/komunismoa hedatzea da, nazioarteko erakunde handi honi esker.

·        Kokapena egin ondoren, testua ANALIZATUKO dugu, testuaren AZTERKETA, alegia. (Analisia) Testu hau ulertzeko, atalez atal azalduko dugu. Lehenengo atalean, Marxek azaltzen du zer den beharrezkoa “langileriaren burujabetza” (autodeterminación gaztelaniaz) lortzeko. Ondo dakigunez, Marxek kritika oso handia egin zion gizarte kapitalistari. Beraren ustez, gizarte kapitalistan langilea guztiz menderatuta dago eta ezin du librea izan. Horregatik, beraren ustez oso inportantea da burujabetza hori lortzea. Baina lehenengo eta behin, azaltzen du borroka egin behar dela. Borrokaren esanahia Marxen esanetan iraultza da, klaseen kontrako borrokan langileek burgesen kontra borrokatu behar dute. Burgesak dira ekoizpen bitartekoen jabeak ( fabriken jabeak, kapitala dutenak eta irabaziak lortzen dituztenak) eta klase borroka horretan langileen etsaiak bihurtu dira. Horrexegatik jarraitzen du azaltzen “Borroka ez da klase monopolioak lortzeko(…)” . Honekin, zer esan nahi zuen? Langileek ez dutela nahi burgesek izan dituzten pribilegioak (zapalkuntza egiten, plusbalioa/gainbalioa eskuratzen). Baizik eta “Klase- nagusitasunak behin betiko abolitzeko”. Hau da Marxen teoria: klase borroka, historiaren motoreak, zer lortuko du? Gizarte komunista, klaserik gabeko gizartea, gizarte ideala: aberats eta pobrerik gabekoa. Berdintasunean eta justizian oinarrituta. “Abolitu”, beraz, egoera injustu horrekin betiko amaitzea da. Gero, Marxek azaltzen du, berriro ere, bere teoriaren beste parte bat: “monopolizatzaileen mende egotea”. Zeintzuk dira monopolizatzaileak? Burgesak. Gogoratu behar dugu industrializazioan, burgesak meha eta fabriketako jabeak zirela. Burges horiek langileen alokatutako etxeen -barrakoi pobre, zikin eta hotzen-jabeak ere baziren. Eta askotan, ugazaben dendetan erosteko behartuta zeuden langileak: kalitate gutxiko janaria oso prezio altuetan. Marxek uste du -eta testuan agerian geratzen da- mendekotasun ekonomiko horrek gaitz asko ekartzen diela langileei: eta horren ondorioz erdi esklabuak direla, intelektualki oso txarto daude eta politikan ez dute inolako eraginik izaten “mendekotasun politikoaren oinarria ere” dio. Testu honen amaieran argi uzten du herrialde guztien arazoa dela hau eta ez arazo nazional bat. Hor, ikusi ahal dugu Marxen internazionalismoa. Eta agian, anarkistek gero leporatu zioten zentralismoa. Langileen mugimendua ez zen “tokiz tokikoa” edo nazioan aurrera eraman behar zen zerbait:ez; Marxen hitzetan, langileek klase-kontzientzia garatu behar zuten eta konturatu behar zuten etsaia burgesa zela eta ez beste nazio bateko langilea.

Aldarrikapen hau lelo batekin amaitzen da. Eskubideek betebeharrak izan behar dituzte edo bestela, ezin dira eskubideak izan. Agian iraultza liberalen esperantza eza jartzen du hemen Marxek mahai-gainean. Honelako zerbait esan nahi du Marxek: Zuek, burgesek, lortu zenituzten zuen eskubideak, baina ez zenituzten onartu zuen betebeharrak eta langileen menderakuntza egin duzue, esplotazio hutsa, inolako gupidarik gabe. Horregatik, hona hemen Nazioarteko Langileen Erakundearen sormena. Zuen sistema suntsitzeko.

·        Baina testu hau ulertzeko, kokatu behar dugu TESTUINGURU historikoan. Zer gertatu zen testua idatzi baino lehen? Eta garai horretan? Eta gero?

     Lehenengo Intenazionala hasi baino lehen, industria iraultza gertatu zen. (Bi bolada:1780-1870) Lehenengo urratsak nekazal munduko itxitura legeak (1760) izan ziren Ingalaterran. Horien ondorioz, lurraren jabetza pribatizatu zen eta burges dirudunen esku geratu zen. Beraz, nekazari pobre asko hirietara joan ziren lan bila eta han topatu zituzten lehenengo kapitalismoko fabrikak. Lan egoera oso krudela zen, 12-14 ordu egiten zuten lan, sindikatuak ez zeuden baimenduta, ez zeukaten eskubiderik eta oso erraz botatzen zituzten lanetik protesta egiten zutenean. Hortik aurrera, langileen lehenengo mugimendu politikoak sortu ziren: Ludismoa bortitzagoa (1830)– eta makinismoaren ondorioz-, Kartismoa (1838-41) Parlamentuaren erantzukizuna eskatzen. Apurka apurka, ideologo berriak sortuko dira: Karl Marx, Bakunin, eta sozialista utopikoen esperientzia zehatzak, egitasmo gizatiarragoak irudikatuz, praktikan eraikitzen (falangsterio, New Harmony…). Han, ezin ditugu Robert Owwen, San Simongo kondea edo Fourier ahaztu.

     Momentuko gertaerak aztertzean, testu hau Lehenengo Internazionalean idatzi zela esan dezakegu. Sozialista, komunista, anarkistak batu ziren lelo honen pean: “munduko proletarioak, batu zaitezte!!”. Testuan dioen moduan: “arrazoi horiengatik guztiengatik sortu da Langileen nazioarteko Elkartea”. Zer nahi dute? Proletarioen iraultza zabaltzea, potere burges eta ekonomiko erraldoi horrekin amaitzea. Proletarioa – langilea, prole hitzatik dator, seme-alaba asko zituelako- izan behar da iraultzaren protagonista. Eta urratsak hauek izango dira: boterea hartu, Estadua kontrolatu, behin behineko diktadura ezarri eta klaserik gabeko gizartea lortu. Eta horretarako, nazioarteko Erakunde hau egin zuten, iraultza bideratzeko.

     Zer gertatu zen Lehenengo Internazionala eta gero?  Beste bi Internazional gehiago egon ziren. Bigarrena 1889an egin zuten. Horretan anarkistak baztertua izan ziren eta bi langileen korronte horien haustura etorri zen. Parisen egin zuten eta kolonialismoa, Gerra eta sozialismoa aztergaiak izan ziren. Ezin dugu ahaztu kolonien arazoa pil-pilean zegoela. 1884-1885an Bismarck kantzillerrak Berlinen antolatu zuen Berlingo Konferentzia eta horretan, Afrikako lurraldea banatu zuten garaiko potentziek. Frantzia, Belgika, Britania Handia, Prusia, etabarrek, alegia. Azkenengo Intenazionala Moskukoa- KOMINTERN- izan zen 1919an Moskun, Errusiako iraultza komunista gertatu ondoren.

·        Testu honen azterketarekin amaitzeko, bere GARRANTZI historikoa nabarmendu behar dugu. Oso testu inportantea da historian. Hemen, Marxismoak – sozialismo zientifikoarekin edo materialismo historikoarekin- lehenengo urratsak eman zituen nazioarteko mailan, langile guztien indarrak batzeko. Kapitalismoaren aurrean, iraultza proletarioaren internazionalizazioa iragarri nahi dute. Antolakuntza mundu mailan iragartzen ari ziren langileak, Marx buru. Eta Sistema kapitalistaren botere ekonomikoentzat mehatxua zen. Geroko iraultza proletariorik nabarmenena, 

1917ko Errusiako iraultza.

           Errusiako iraultza eta SESB.

Esteka: La revolución rusa en 7 minutos. (Errusiako iraultza 7 minututan.)

1.      Zer izan da  Errusiar iraultza historian?

1917ko Errusiar Iraultza XX. Mendeko gertaerarik garrantzitsuenetako bat izan zen. Iraultzaren ondorioz, tsarren Errusiar Inperioa desagertu egin zen, eta erregimen guztiz berria ezarri zen Iraultzaren bidez proletarioek boterea hartu zuten, historian lehenengo aldiz. Esperantza piztu zen behe mailako giza taldeetan eta betiko pobreen aldi historikoa heldu zela ikusi zuten. Estatu berria ezarri zuten eta gizarte sozialista jaio zen. Sozialismoak beste eredu bati eman zion bide: komunismoari. Esperantza handiko garaia izan zen. Erreforma ugari egin nahi zuten, berdintasuna helburu aldaketa sakonak gertatu ziren Antzinako Erregimenean sarturik zegoen gizarte ez demokratiko horretan. Baina, itxaropen horiekin batera, askok salatu zuten iraultza erregimen diktatoriala ezartzeko aitzakia bihurtu zutela agintariek.

Gerra arteko egoera. Depresio Handia

         

  Gerra arteko ekonomia eta Depresio Handia.

Keynes-i buruzko bideo laburra.

BI GERRA MUNDIALEN ARTEKO GARAIA (1920-39)

1. Lehen Mundu Gerraren osteko arazo ekonomikoak ekoizpenean.

Lehen Mundu Guerraren ostean deseginda geratu zen 1914. Urtea baino lehenago zegoen nazioarteko sistema ekonomikoa. Aurreko sistema mundialean, Europa zen munduko finantziagune eta industriagune nagusia. Gerraostean, Ameriketako Estatu Batuek hartu zuten nagusitasuna munduko ekonomian. Gerrako ekonomiaren ondorioz, Europako finantzek eta industriaren garapena beherakada nabaria izan zuten. Estatu Batuek manufaktura-ekoizpena mundu osoko %43a izatera iritsi zen. Europarenak, ordea, bere nagusitasuna galdu zuen eta munduko ekoizpeneko zatia murriztu zuen nabarmenki Europako industriak. New Yorkeko Burtsa munduko finantza-gunerik inportanteena bihurtu zen. Beste alde aldetik, dolarra nazioarteko diru nagusia bihurtu zen.

Hemen duzu esteka interesgarri bat ulertzeko Burtsaren Funtzionamendua.

Faxismoa eta Nazismoa

FAXISMOA ETA NAZISMOA GERRA ARTEKO GARAIAN

Suñer, Franco eta Mussolini

Faxismo hitza entzuten dugunean, askotan pentsamendua joaten zaigu Mussolini eta Hitlerren garaietara. Memoriara datorkigu faxismoa eta nazismoa eta hotzikara sentitzen dugu. Baina, noiz jaio ziren mugimendu horiek? Zergatik? Nola izan ziren hain popularrak? Demokratikoki heldu ziren gobernura? Eta, guregandik gertuago, ...zer gertatu zen?

Europan faxismoa zabaldu zen Depresio Handiaren garaian. Bi Gerra Mundialen artean eta 29ko cracka gertatu ondoren, arlo politikoan alderdi ultraeskuindar eta populista hauek agertu ziren eta gauzak okerrerantz joan ziren arlo sozialean. Baina historian kausen bila joan behar dugu zerbait ulertu nahian. Beraz, goazen gauzak sakonago aztertzera.

Ikaslea maisu

Ikaslea, maisu. 

Anarkismoa gelan sartzen da.

2019ko abenduan.

XIX. mendera bizitzera joan gara egun hauetan. Industrializazioaren testuinguruan ekonomialari batek idazten du "Nazioen aberastasuna" (Adam Smith-ek, alegia) langileen egoera oso latza den bitartean. Batzuek gizarte ideala aberastasuna sortzean ikusten dute; beste batzuek, ordea, aberastasuna banatu gabekoa bada, ezin dute onartu. Humanismoak erantzun batzuk bilatzen ditu, bere aldetik. Garai gatazkatsuak dira herrialde industrializatu berrietan eta biolentzia agertzen da kaleetan. Manifestaldiak, errepresioa... Langileek konzientzia hartzen dute, astiro doan prozesu batean. Injustizien kontrako erantzun desberdinak loratzen dira.

Horrela, ikasle bat bihurtu zen irakasle pasa den egunean. 2. Batxilergoko ikasle batek (L.L) anarkismoa azaldu zien 1. batxilergoko ikasleei. Ikasle honi asko gustatzen zaizkio giza zientziak, nahiz eta apur bat berandu konturatu. Beraz, erabaki du ibilbidea aldatzea eta horregatik aurten 1. batxilergoan klasea emateko prest agertu da, modu boluntarioan. Berak esan zidan moduan "Uff, hor aurrean zaudenean gehiago baloratzen duzu irakaslearen eginkizuna!"(...)

Bere ustez, anarkismoa mugimendu interesgarria da, Grezian sortua. Anarkia hitzak "botererik gabe" esan nahi du. Eta erronka bat bihurtu da betidanik botere guztientzat. Indibiduoan oinarrituta, askatasuna bandera eta aginte totalitario guztien mehatxua.

Galderak egin zizkien ikaskideei, eta anarkisten erantzunak "berreraiki", ere bai.

• Nola lortzen da aberastasuna?
• Sistema kapitalista zilegia da anarkisten ustez?
• Kola borrokatu injustizien kontra?
• Ezkerrekoak dira edo eskuinekoak?
• Zer nolako erantzunak ematen ditu Estatua-k?, noren interesak defendatzen ditu?

Hona hemen bere azalpenaren "zatitxo" bat. Ikaslea, maisu.

Criadas y señoras (Gazteleraz)

CRIADAS Y SEÑORAS

Algunas frases para el debate…

En la primera entrevista, Squitter le dice a Evelyn que si ella imaginaba, cuando era niña, que en el futuro sería criada. Su respuesta es clara: “ Sí lo sabía, mi madre era criada, mi abuela era esclava…”

1. ¿Creéis que los roles de los padres condicionan a los hijos y los roles de las madres condicionan a las hijas? ¿Qué experiencias familiares tenéis? Y si no es “condicionar”, podemos decir que “influyen notablemente”?

Hay otra frase de Evelyn, a la última niña que cuida, que puede dar para la reflexión: “Tú eres buena, tú eres lista, tú eres importante”. Y en contraste, su reflexión sobre la propia madre de la niña: “Su hija no le parece guapa….por favor, haga el esfuerzo de dar a esta niña una oportunidad”. A pesar de ver que la madre tiene un canon de belleza muy alto que la niña no llega a alcanzar, a ella misma se le escapa una reflexión preocupada:  “Me preocupa que se ponga gorda, y que nunca será una reina de la belleza”.

Euli bat koka kola-ko botila batean

 Euli bat koka kola-ko botila batean.

1. Zure ustez, zergatik dauka izenburu hau dokumentalak?
2. Dokumentala, zera hau esaten hasten da: “ Los gobiernos de Venezuela, Ecuador, Bolivia y Argentina han creado leyes y políticas que han afectado los intereses de las multinacionales españolas: nacionalización y expropiación de empresas petroleras, eléctricas, bancarias…A la vez, han introducido normas que regulan los medios de comunicación para evitar que estén en manos de grandes grupos privados transnacionales. En definitiva, han tocado el poder económico, político y mediático de grandes empresas españolas, incluidos los medios de comunicación.” 

Mississippi sutan

MISSISSIPPI BURNING

Pelikula honetan, gaia da XX. mendeko arrazakeria, Estatu Batuetan. Bakarrik orain dela 50 urte gertatutakoak kontatzen dizkigu filmak. Testuinguru honetan, giza eskubideen defendatzaile bik galdu zuten bizitza egoera arraro batean, arrazakeria ikertzen ari ziren bitartean. Estatu Batuetako Polizia Federalak (FBI-k) pentsatzen du tokian tokiko agintariek gertakizun misteriotsu horien gainean egon daitekeela; beraz, onartzen ari direla arrazakeriaren kontrako ikertzaileen heriotzak. Poliziak uste du  Ku Klux Klanek hil dituela bi gizaeskubideen defendatzaile horiek. Ku Klux Klan legeetatik kanpoko erakunde bat da, oso arrazista. Beraiek esaten dutena da “anglosajoiak eta katolikoak” direla. Horrez gain, inguruko beltzei jazarpenak eta mehatxuak egiten dizkiete eta oso maíz beltzen etxeak erre egiten zituzten edo matxinatzen badira hiltzen dituzte justiziaren inolako erantzunik gabe. Ikusiko dugun lez “ohian arrazista” honetan gertatutakoa ikertu edo jakin nahi duen edonor etsaia bihurtzen da. Hauxe da filma honetan jorratzen dena:  gertakizunen historia erreala eta protagonisten dilema etiko eta juridikoak.

               

ARRAZAKERIA

1)  Zer  da arrazakeria? (ez kopiatu definizio bat, saiatu zure hitzekin definitzen…)

2)   Zer pentsatzen dute zuriek beltzei buruz?

3)   Zer motatako lanak egiten dituzte beltzek?

4)  Zer iritzi dute zuriek beltzei buruz ( batez ere telebistaren aurrean).

JUSTIZIA BILATZEKO MODUAK:

(Giza eskubideen defentsa)

1) Zeintzuk dira FBIko gazteak erabiltzen duen modua gauzak konpontzeko?

2) Zeintzuk dira FBIko nagusiak erabiltzen dituen moduak kasua amaiarazteko?

3) Norekin sentitzen zara identifikatuago? Zergatik?

4) Zerk aldarazten du nagusi gaztearen gauzak egiteko modua?

5) Zein da momenturik funtzezkoena Ku Klux Klaneko kideak harrapatzeko?

6) Zer iruditzen zaizu errudunak harrapateko modua? Pentsatu giza eskubideen ikuspuntutik: atxilotuen eskibideei buruz.

7) Legala da tortura? Zilegia da? Zertarako? Zer diote nazioarteko itunek?

Baita euria ere ?? (¿También la lluvia?)

BAITA EURIA ERE??

(¿También la lluvia?)

Indigenen lan baldintzak. “Extra” hauen lan baldintzak

Pelikula honetan gauzak bi garaialdi -bi mende- desberdinetan gertatzen ari dira. Alde batetik, protagonista bik pelikula errodatu nahi dute Latinoamerikako herrialde batean, “extrak” han oso soldata gutxi kobratuko dute eta. Pelikula Colon-en Amerikako aurkikuntzari buruzkoa da. Han, pelikularen errodajean, pelikularen lehenengo kontraesana ikusi ahal dugu. Aurrekontu txikia dutela esango dute filmeko zuzendariak eta gidoilariak langile horiei oso gutxi ordainduko dietela justifikatzeko. Pelikula egiten ari da XXI. mendean. Zinemaren merkatuan, pelikula bat egiteko aurrekontu txikiak daude, batzuetan.

Ekonomia eta historia

 Baina, beste alde batetik, kolonizazioari buruz hitz egiten du pelikulak. Pelikulan, 1492ean Kolonek Amerikako lehenengo irla topatu zueneko gertakizunak kontatzen dizkigute. Eta han, pelikularen egileak gauza batzuk salatu nahi ditu: kolonizazioan egin zuten esklabotza krudela, urrea bilatzeko espainiarrek erabili zituzten torturak, lapurketak, arpilatzeak.

Sektore publikoa – Estatua- eta sektore pribatua -Enpresa- eta familiak- extrak- (Ekonomiaren eragileak)

Baina, bitartean, “extra” horiek eguneroko bizitza jarraitzen dute. Eta Latinoamerikako lurralde horretan ura pribatizatu nahi dute. Ura pribatizatzean, nazioarteko enpresa bati emango diote emakida, ura ustiatzeko eta biztanleriari banatzeko. Politikoak emakida hau justifikatzen du esanez oso herrialde azpigaratuan bizi direla eta oso aurrekontu txikia daukatela. Beraz, gobernuak ezin du lan hori guztia egin -ura banatzea-, eta, horregatik, enpresa pribatu bati ematen dio. Baina, modu honetan, enpresa pribatuak oso prezio altuak kobratu nahi dizkio bezeroei, etekinak maximizatzeko. Ura egunero erabiltzen dugun baliabidea da eta. Ikusi dugun lez, bezero horiek indigena pobreak dira, eta ez dute diru nahikorik hain prezio altuak ordaintzeko. 

Ura: ondasun arrunta edo eskubidea?

Pelikula honen atzean dagoen debate etiko-ekonomikoa oso inportantea da. Ura ondasun arrunta izango balitz, merkatuak -kasu honetan, ustiatzeko emakida duen enpresa, monopolioak- arautu beharko luke uraren salmenta eta erabilera. Baina ura bizitzarako premiazkoa da, hiritar guztien ondarea, bizitzarako eskubide bat izan behar da. Urik gabe, bizitza ezinezkoa da eta. Horrela izanda, ondasun publikoa izan behar da ura -indigenen ustez-. Urak herrialde horretako biztanle guztiena izan behar duela diote, guztiok edan ahal izateko. Horregatik “extrak” -ez pelikulan, baizik eta errealitatean- hasi dira lan egiten ubide(akueduktu) bat eraikitzeko. Eta matxinatuko dira gobernuaren neurri pribatizatzailearen kontra.

ETIKA, EKONOMIA…HAUSNARTU ETA IDATZI:

Zer pentsatzen duzue zuek? Zer gertatu zen han? Hemen azpian galdera batzuk dituzu. Galdera hauekin binakako lan bat egin beharko duzue, oso ondo erredaktatuta, eskuz eginda. Bi orrialdekoa, gutxi-gorabehera.

1.  Non egiten dute pelikula? Zergatik doaz pelikula egitera leku horretara (Bolivia) Colonek aurkitutako lehenengo lekua ez bada? Pelikularen errodajean “Colon” pertsonaia den aktoreak hitz hauek dio: “Confraternizad con ellos, el 1º que encuentre oro tendrá una recompensa. Ah! Y averiguad de qué armas disponen”. Azaldu zein jarrera adierazten duen eta erlazionatu “menderakuntza kolonialaren” hitzarekin.

2.   Bartolomé de las Casas fraideak indioak defendatzen eman zuen bizitza. IKERTU: Zer esan zuen? Zer esan zuen indioen eskubideei buruz?. Orain, berriro itzul gaitezen pelikulara. Bartolome de Las Casasen akats bat aipatzen dute pelikulan, zein izan zen? Beltzak bedin tratatu zituen beti? Zergatik?

3.   Colonen eskutitz batean (errege katolikoei bidalitakoa) esaten du: “Aún no he conseguido saber si tienen propiedad privada. Todo lo tienen en común, todo lo consideran propiedad de todos, naturaleza de Dios. También he percibido que con sólo 50 hombres se les puede reducir y obligarles a hacer lo que uno quiera”. Zer esan nahi zuen?

4.   Erantzun ondoren, pentsatu: indigenen ekonomia kontuan hartuta uraren jabetza pribatua posiblea da? Zergatik? Zer kontatzen du pelikulak gaur eguneko egoerari buruz? Zer gertatzen ari da auzoan? Zer eskatzen dute indigenek (extra hauek)? Zer esan nahi du ura “pribatizatzea”? Uste duzue politikoak galdetu diela indigenei zer egin nahi dute urarekin? Beste aukerarik bazuen politikoak? Zer irabazi/galdu ahal du politikoak egin duen emakidarekin? Zelan konpondu daiteke arazoa?

5.   Politikariak uste du indigenak “biktimizatzen” direla eta modernitatea ez dute onartu nahi. Ados zaude berarekin? Zergatik?. Azkenengo minutuetan Daniel indigenak esaten du: “Siempre nos cuesta tan caro… nunca es fácil. Ojala hubiera otra forma. Pero no la hay”. Zeri egiten dio erreferentzia? Zelan erantzun zien gobernuak indigenei? Zer egin zuten haiek? Zer uste duzue zuek?

Politikariak gara!!

Gaur aurkeztu nahi dizuet proposamen berri bat gelan lan egiteko.

Zenbat aldiz entzun duzue etxean, kalean, elkarrizketa askotan...politikari hori ezgai da, edo politikari guztiak dira injustuak...edo...gauza txarragoak?

Politikariei buruz aurreiritzi asko daudela argi dago. Eta, beste alde batetik, zoritxarrez, ustelkeria nahiko ohikoa da gure gizartean esparru politikoetan. Horregatik orain izango duzue aukera bat zuek egiteko guk -nagusiok- egin ditugun politikak baino hobeak.

Ikasleak izango zarete POLITIKARIAK. Eta aurrekontuak egin beharko dituzue. Dakizuenez, aurrekontuak izateko kontuan hartu behar dira arlo publikoak duen dirua, zergen bitartez biztanle guztiek emandakoa. Beraz, ez da amaitezina izango. Hala, hauxe da egin behar duzuena: